Projecten
Uitgevoerde projecten
De afgelopen jaren financierde het Verbeeten Fonds meerdere succesvolle onderzoeksprojecten. Dat zijn:
Verminderen van geheugenproblemen bij patiënten met hersentumoren
Een deel van de patiënten met een hersentumor krijgt na verloop van tijd last van geheugenproblemen. Patiënten merken dan dat het concentratievermogen en het kortetermijngeheugen blijvend verminderd is. Insituut Verbeeten wil deze gevolgen van de bestraling verminderen met Hyperarc. Met deze techniek wordt de bestralingsdosis op een slimmere manier berekend en afgegeven.Dit Verbeeten Fonds onderzoeksproject verbetert de behandelmethode voor patiënten met meerdere hersentumoren. Instituut Verbeeten zal deze manier van berekenen en bestralen gaan onderzoeken en als eerste instituut in Nederland aanbieden aan haar patiënten.In Instituut Verbeeten worden ongeveer honderd patiënten per jaar ‘stereotactisch’ bestraald op uitzaaiingen in de hersenen. Stereotactisch betekent dat we de patiënt nog preciezer positioneren ten opzichte van de bestralingsbundels (met een masker) en dat de tumoren gedurende één tot drie bestralingsfracties een zeer hoge bestralingsdosis krijgen. Voor deze behandeling mogen er maximaal negen uitzaaiingen van beperkte grootte zijn.Binnen dit onderzoeksproject worden tumoren worden - dankzij de Hyperarc-techniek - vanuit meer, door de computer bepaalde richtingen, bestraald. De hoeveelheid straling die in het weefsel rondom de tumor terechtkomt is kleiner en daardoor mogelijk minder schadelijk.Dit project was het doel van de Verbeeten Challenge van 2020. Aangezien die helaas niet door kon gaan, zetten we ons in 2021 alsnog in voor dit doel.
Bestralen zonder masker bij een hersentumor
Momenteel is een masker nodig bij het bestralen van patiënten met hersentumoren. Een masker garandeert dat de patiënt niet beweegt tijdens de bestraling. Dat is belangrijk, want bij beweging kan een stuk van de tumor ‘gemist’ worden, met het gevolg dat er niet goed bestraald wordt. Het masker dat de patiënt op heeft, zit vast aan de bestralingstafel en zit vrij strak om het gezicht. Veel patiënten ervaren dat als vervelend. Enkele patiënten willen zelfs niet bestraald worden uit angst voor het masker.In dit Verbeeten Fonds onderzoeksproject is onderzoek verricht naar de mogelijkheden van een meer patiëntvriendelijke manier van bestralen van patiënten met hersentumoren. Onderzocht is of het eerder genoemde camerasysteem (oppervlaktescanningsysteem) gebruikt kan worden om de patiënt nauwkeurig op de bestralingstafel te positioneren en de houding te controleren, zonder gebruik te maken van het masker. Dat systeem werkt. De studie is inmiddels afgerond bij dertig patiënten. Patiënten die een volledige hersenbestraling krijgen in Instituut Verbeeten, kiezen voor bestraling met of zonder het masker. Hiermee is Instituut Verbeeten uniek in Nederland en de rest van de wereld. In de toekomst willen we onderzoeken of we deze behandelmethode ook kunnen toepassen bij patiënten die op een gedeelte van de hersenen of in het hoofdhalsgebied bestraald moeten worden.
Positioneren zonder tatoeagepuntjes bij radiotherapie van borstkanker
Bij de behandeling van borstkanker is het belangrijk om de patiënt heel nauwkeurig op de bestralingstafel te positioneren. Momenteel zetten behandelaars tatoeagepuntjes als referentiepunten. Instituut Verbeeten heeft echter een nieuw camerasysteem (oppervlaktescanningsysteem), dat de precieze positie en ademinhouding van de patiënt meet. Drie camera’s, die aan het plafond van de behandelruimte hangen, scannen de oppervlakte van de patiënt. Deze beelden worden vergeleken met een referentiebeeld dat is gemaakt bij de CT-scan als voorbereiding op de bestraling. Zo kan de behandelaar de patiënt nauwkeuriger op de behandeltafel leggen en de positie van de borst tijdens de bestraling in de gaten houden. Indien nodig stopt de behandelaar op basis van deze metingen de behandeling tijdelijk en vraagt de behandelaar de patiënt opnieuw in te ademen. Met deze nieuwe methode zijn tatoeagepuntjes, die patiënten continu herinneren aan hun behandeling, niet meer nodig. Het doel van het onderzoeksproject is het verbeteren van de nauwkeurigheid van de behandeling van patiënten met borstkanker die op de borst bestraald worden tijdens inademing. In september 2020 is deze studie bij patiënten gestart. Daarmee is Instituut Verbeeten de eerste gebruiker ter wereld van dit type oppervlaktescanningsysteem. De eerste ervaringen zijn zeer positief: de patiëntpositionering gaat snel en is zeer nauwkeurig.
'Het Zwarte Gat'
Mensen die ziek zijn geworden door kanker pakken op enig moment hun leven weer op. Dat is niet eenvoudig. De intensieve behandelingen hebben hun energie geëist en het voelt voor kankerpatiënten alsof ze veel weer helemaal opnieuw moeten leren. Alsof ze even zijn weg geweest. Ze vinden het bijvoorbeeld lastig om hun sociale leven weer op te pakken en om hun draai te vinden op het werk. Ze worstelen met hun terugkeer in de maatschappij en komen in `Het Zwarte Gat` terecht. Er is nog veel onbekend over dit zwarte gat. Verschillende vragen worden hierover dan ook gesteld: hoe vaak komt dit voor? Hoe kun je het voorkomen? Maar ook, hoe kom je hier dan weer uit? Daarnaast is er erg veel onbekend over hoe je iemand hierbij kunt begeleiden als familie, vriend, werkgever en medicus. Op al deze vragen willen we, Projectgroep Het Zwarte Gat, een antwoord vinden. Dat gaat niet in een keer. Daarom beginnen we met het onder de aandacht brengen van de problemen die een kankerpatiënt ervaart wanneer hij of zij in het zwarte gat belandt. Dit zien we als eerste stap op weg naar onderzoek en het ontwikkelen van preventie en eventuele behandelstrategieën.
Met subsidie van het Verbeeten Fonds wordt daarom een animatiefilm gemaakt over `Het Zwarte Gat`. Begin 2019 wordt er tevens een evenement georganiseerd waar deskundigen aan het woord komen om hun verhaal te vertellen. In combinatie met een social mediacampagne hopen we dat dit project een springplank wordt naar serieuze aandacht voor `Het Zwarte Gat`.
Project Prostaat-MRI – het gebruik van MRI bij bestraling van prostaatkanker.
Bij bestraling van de prostaat wordt een hoge stralingsdosis aan de prostaat gegeven, terwijl gevoelige gezonde organen die in de buurt van de prostaat liggen (bijvoorbeeld blaas, darmen) daarbij gespaard worden. Traditioneel wordt met behulp van een CT scan aangegeven waar de stralingsdosis gegeven moet worden (het ‘doelvolume’). Al langer kan hiervoor ook een MRI scan worden gebruikt. Meer recent zijn er ook MRI-scanners beschikbaar gekomen waarmee verschillende weefsels binnen de prostaat kunnen worden onderscheiden. In dit project wordt uitgewerkt hoe deze techniek kan worden gebruikt om preciezer aan te geven waar het te bestralen gebied ligt, en of daardoor meer dan voorheen de omliggende organen gespaard kunnen worden. Daarnaast wordt onderzocht hoe de behandelresultaten van patiënten met een prostaatkanker in de afgelopen jaren zijn geweest, en in hoeverre nieuwe technieken aan verdere verbetering van de behandeling hebben bijgedragen.
Waarom van belang?
Tot nog toe wordt alleen in een beperkt aantal academische ziekenhuizen deze behandeling geboden. Dit project is van belang voor onze regio omdat naar verwachting al 5 maanden na de start van dit project de eerste patiënten in Brabant daadwerkelijk op deze nieuwe manier kunnen worden behandeld. Daarnaast worden de behandelingsresultaten van patiënten die in het verleden in Instituut Verbeeten zijn behandeld, in meer detail dan gebruikelijk geanalyseerd. Aan de hand van deze resultaten wordt onderzocht hoe met deze kennis onze behandelingen verder verbeterd kunnen worden. Beide onderdelen van het project komen dus direct ten goede aan patiënten in Brabant. Om een idee te geven: binnen Instituut Verbeeten worden ca. 300 patiënten per jaar i.v.m. een prostaatcarcinoom behandeld.
“Het prostaatproject: Gedetailleerde MRI-beelden van de prostaat”
Voor de bestraling van patiënten met een prostaattumor is het van belang om de structuur van de prostaat zo goed mogelijk in beeld te brengen. Recentelijk is daarom bij Instituut Verbeeten begonnen met het MRI-prostaatproject, waarbij een aanvullend MRI-beeld van de prostaat worden gemaakt. Dit MRI-beeld is een soort hittekaart (rechter figuur) van de prostaat, waarin de gele en rode “hotspots” de locatie van de tumor laten zien. Vergeleken met een reguliere MRI-opname (linker figuur), is er op dit plaatje veel meer detail van het weefsel binnen de prostaat zichtbaar, wat uiteindelijk zal resulteren in een betere bepaling van het weefsel dat bestraald moet worden. De roze omlijning in de figuren markeert de rand van de prostaat.
